Χτες είχαμε ως γνωστόν την απόφαση του Κακουργιοδικείου για την έκρηξη στο Μαρί στην οποία σκοτώθηκαν 13 συνανθρώπους μας.
Ως μια πρώτη τοποθέτηση σε σχέση με την απόφαση είναι το πολύ σημαντικό γεγονός ότι για πρώτη φορά στα ιστορικά καταδικάστηκε ένα πολιτικό πρόσωπο, ένας Υπουργός για παράνομη παράλειψη εκτέλεσης καθήκοντος.
Ο κύριος Παπακώστας ο οποίος ασκούσε τα καθήκοντα του Υπουργού Άμυνας καταδικάστηκε σύμφωνα με το άρθρο 205 του Ποινικού Κώδικα για πρόκληση ανθρωποκτονίας από παράνομη παράλειψη εκτέλεσης καθήκοντος!
Ανθρωποκτονία
205.-(1) Κάθε πρόσωπο το οποίο επιφέρει το θάνατο άλλου προσώπου με παράνομη πράξη ή παράλειψη, είναι ένοχο του κακουργήματος της ανθρωποκτονίας.
(2) Παράνομη παράλειψη είναι εκείνη που συνιστά υπαίτια αμέλεια παράλειψης εκτέλεσης καθήκοντος αν και δεν υφίσταται πρόθεση πρόκλησης θανάτου.
(3) Κάθε πρόσωπο το οποίο διαπράττει το κακούργημα της ανθρωποκτονίας υπόκειται σε ποινή φυλάκισης διά βίου.
Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό αφού πολιτικό πρόσωπο καταδικάστηκε ιδίως για ένα τέτοιο μεγάλης σημασίας ποινικό αδίκημα και δημιουργεί ένα πολύ σημαντικό δικαστικό προηγούμενο!
Χωρίς να έχουμε μελετήσει και εμβαθύνει επί της απόφασης αλλά με όσα είδαν το φως της δημοσίοτητας, φαίνεται ότι ο λόγος που απαλλάχθηκε ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού είναι ότι αυτός απαλλάχθηκε λόγω του ότι εκτελούσε εντολές του προέδρου Χριστόφια!
Αν αυτό ευσταθεί, σημαίνει ότι αναγνωρίζεται εμμέσως ότι η ποινική ευθύνη μετακυλίεται στον πολιτικό προιστάμενο του τότε Υπουργού Εξωτερικών δηλαδή τον Πρόεδρο δηλαδή τον Δημήτρη Χριστόφια.
Οπότε το ερώτημα που τίθεται πλέον εναγωνίως από πάρα πολλούς συμπολίτες μας είναι το κατά πόσο πλέον και με αυτά τα δεδομένα μπορεί να διωχθεί ποινικά ο ίδιος ο τέως Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας.
Οι απόψεις ποικίλουν και δεν είμαστε εμείς σε θέση να ισχυριστούμε κατά πόσο αυτό είναι εφικτο ή όχι, παρά μόνο να καταγράφουμε απόψεις επί αυτού του πολύ σημαντικού νομικού θέματος.
Ο Μιχάλης Παρασκευάς μέλος του Wake Up Cyprus ως δικηγόρος έχει την δική του νομική άποψη επί του θέματος την οποία και παραθέτουμε χωρίς όμως κατανάγκην να την υιοθετούμε ή να την απορρίπτουμε:
Μπορεί να ασκηθεί ποινική δίωξη κατά του Προέδρου εν γένει και ειδικά για την υπόθεση στο Μαρί;
Νομική ανάλυση του άρθρου 45 του Συντάγματος
Το άρθρο 45 του συντάγματος ορίζει τα εξής:
1.Ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας δεν υπόκειται εις οιανδήποτε ποινικήν δίωξιν διαρκούσης της θητείας αυτού, ειμή μόνο ως εν τω παρόντι άρθρω ορίζεται.
2. Ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας δύναται να εναχθεί επί εσχάτη προδοσία. Την κατηγορία εισάγουσιν ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου ο γενικός εισαγγελεύς και ο βοηθός γενικού εισαγγελέως της Δημοκρατίας, κατόπιν ψηφίσματος της Βουλής των Αντιπροσώπων εγκρινομένου δια μυστικής ψηφοφορίας και πλειοψηφίας τουλάχιστον των τριών τετάρτων του όλου αριθμού των βουλευτών ουδέν όμως τοιούτων ψήφισμα δύναται να εγκριθή και ουδέν σχετικόν θέμα περιλαμβάνεται εις την ημερήσιαν διάταξιν ή συζητείται υπό της Βουλής των Αντιπροσώπων εάν η πρότασις τοιούτου ψηφίσματος δεν υπογραφή τουλάχιστον υπό του ενός πέμπτου του όλου αριθμού των βουλευτών.
3. Ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας δύναται να διωχθή ποινικώς δι΄οιονδήποτε αδίκημα ατιμωρητικόν ή ηθικής αισχρότητας κατόπιν άδειας του προέδρου του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Την κατηγορίαν εισάγουσιν ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου ο γενικός εισαγγελεύς και ο βοηθός γενικού εισαγγελέως της Δημοκρατίας.
4. (1) Ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας από της ποινικής αυτού διώξεως Κατ΄εφαρμογήν της δευτέρας ή της τρίτης παραγράφου του παρόντος άρθρου απέχει της ασκήσεως των καθηκόντων αυτού εφαρμοζομένων εν τοιαύτη περιπτώσει των διατάξεων της δευτέρας παραγράφου του άρθρου 36.
(2) Ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας δικάζεται επί οιαδήποτε τοιαύτη ποινική δίωξει υπό του Ανωτάτου Δικαστηρίου επί τη καταδίκη του εκπίπτει του λειτουργήματος αυτού, επί δε τη αθωώσει του αναλαμβάνει εκ νέου την άσκησιν των καθηκόντων αυτού.
5. Τηρουμένων των διατάξεων της δευτέρας και της τρίτης παραγράφου του παρόντος άρθρου ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας δεν διώκεται δι΄οιονδήποτε αδίκημα τελεσθέν υπ΄αυτού εν τη ασκήσει του λειτουργήματος του, πλήν όμως δύναται να διωχθή μετά την λήξιν της θητείας αυτού δι΄οιονδήποτε έτερον αδίκημα τελεσθέν κατά την διάρκειαν αυτής.
6. Ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας δεν δύναται να εναχθεί δι΄οιανδήποτε πράξιν ή παράλειψιν αυτού εν τη εκτελέσει του λειτουργήματος του ουδέν όμως των εν τη παρούση παραγράφω οριζομένων δύναται να ερμηνευθή ως αποστερούν καθ΄οιονδήποτε τρόπον οιονδήποτε πρόσωπον του δικαιωμάτος εναγωγής της Δημοκρατίας ως ο νόμος προβλέπει.
Θα γράψω την γνώμη μου αναφερόμενος αναλυτικά σε κάθε παράγραφο ξεχωριστά:
Στην παράγραφο 1 είναι νομίζω καθαρό ότι ξεκαθαρίζεται ότι οποιαδήποτε ποινική διώξη εναντίον του Προέδρου ή του Αντιπροέδρου γίνεται αποκλειστικά και μόνο όπως ορίζεται σε αυτό το άρθρο.
Η παράγραφος 2 αφορά ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ και μόνο πότε μπορεί να “εναχθεί” για εσχάτη προδοσία και μόνο και τίποτε άλλο.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:
Το “εναχθεί” το βάζω σε εισαγωγικά γιατί είναι περιέργη η χρήση του αφού “ενάγω” κάποιον σημαίνει κινώ αστική αγωγή εναντίον του και όχι ποινική.
Ποινικά “διώκω” κάποιον και δεν τον “ενάγω”,ως εκ τούτου είναι λίγο παράξενο και αδόκιμο θα έλεγα που χρησιμοποιείται εδώ το ρήμα “εναχθεί” και όχι “διωχθει” όπως κάνει πχ στην παράγραφο 1 που ορίζεται πεντάκάθαρα ο όρος “ποινική δίωξη”.
Αυτό όμως δεν είναι τόσο απλό ως ενδεχομένως φαίνεται αφού επίσης στην παράγραφο 6 γίνεται λόγος ότι ο πρόεδρος δεν δύναται να “εναχθεί”.
Φυσικά αυτό μάλλον φαίνεται να επιλύεται κατά κάποιον τρόπο για τη νομική φύση του όρου, αν μπορώ να χρησιμοποιήσω τέτοια φράση, δηλαδή αν εμπίπτει στο ποινικό δίκαιο ή στο αστικό δίκαιοστο τέλος της παραγράφου 6 που ορίζεται ξεκάθαρα ότι εν πάσει περιπτώσει, το γεγονός ότι ο Πρόεδρος ή ο Αντιπρόεδρος δεν μπορεί να εναχθεί για πράξεις ή παραλείψεις του κατά την εκτέλεση του λειτουργήματος του, αυτό δεν σημαίνει ότι ο οιοσδήποτε δεν μπορεί να ενάγει την Δημοκρατία.
Δηλαδή στην παράγραφο 6 κατά τη γνώμη μου ο όρος εναχθεί χρησιμοποιείται αποκλειστικα και μόνο για αστικά αδικήματα και μόνο και όχι ποινικά.
Δηλαδή αφορά αποκλειστικά και μόνο αγωγές για αποζημιώσεις και μόνο και όχι για απόδοση ποινικών ευθυνών του προέδρου ή του αντιπροέδρου.
Έτσι κι αλλοιώς ακόμη και αυτή η ανάλυση που έκανα φαίνεται να είναι περιττή αφού η παράγραφος 4 περίπτωση 1 ορίζει ξεκάθαρα για ποινική δίωξη των παραγράφων 2 και 3
Η παράγραφος 3 ορίζει ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ και μόνο για ποινική δίωξη για αδικήματα ατιμωτικά ή ηθικής αισχρότητας κάτι που είναι απολύτως γενικό και αόριστο και που εν πάσει περιπτώσει δεν αφορά σε καμια περίπτωση την περίπτωση μας κατά τη γνώμη μου.
Η παράγραφος 4 περίπτωση 1 ορίζει απλά ότι διαρκούσης της ποινικής δίωξης που ορίζοντια στις παραγράφους 2 και 3 ο πρόεδρος ή ο αντιπρόεδρος δεν μπορούν να ασκούν τα καθήκοντα τους.
Η παράγραφος 4 περίπτωση 2 ορίζει τι γίνεται σε περίπτωση που καταδικαστεί ή αθωωθεί.
Και φτάνουμε στην κρισιμότατη παράγραφο 5:
Όταν η παράγραφος 5 ορίζει “τηρουμένων των διατάξεων της δευτέρας και τρίτης παραγράφου του παρόντος άρθρου” σημαίνει ότι αυτή η παράγραφος ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΘΗΣΑΝ ΣΕ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ, δηλαδή δεν αφορά την περίπτωση της εσχάτης προδοσίας ή της ατιμωτικής ή ηθικής αισχρότητας αλλά ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΑΛΛΟ ΠΟΙΝΙΚΟ ΑΔΙΚΗΜΑ το οποίο διαπράτεται “εν τη ασκήσει του λειτουργήματος του”.
Τώρα, αυτό το “εν τη ασκήσει του λειτουργήματος του” φαίνεται να έιναι λίγο διφορουμενο.
Είναι δοτική του τρόπου ή του χρόνου;
Δηλαδή αφορά ποινικά αδικήματα που έγιναν κατά την διάρκεια της θητείας του ως προέδρου, δηλαδή αφορά απλά την χρονική περίοδο αυτή κατά την οποία έτυχε να έιναι το πρόσωπο αυτό πρόεδρος;
ή αφορά ποινικά αδικήματα που έγιναν ΛΟΓΩ της θητείας δηλαδή απόρροια της θητείας ή πιο απλά αδικήματα που έγιναν στα πλαίσια ασκήσεως της προεδρίας δηλαδή του λειτουργήματος του;
Αν ισχύει το δεύτερο τότε σημαίνει ότι το ίδιο το λειτουργημα του προέδρου είναι συστατικό στοιχείο αυτού του ποινικού αδικήματος.
Αν ισχύει το πρώτο τότε η ιδιότητα του προέδρου καθαυτή δεν παίζει κανένα ρόλο για την θεμελίωση του ποινικού αδικήματος αλλά αφορά απλά την τέλεση ποινικού αδικήματος από το πρόσωπο που έτυχε να είναι πρόεδρος της δημοκρατίας όταν το τέλεσε αυτό.
Κατά τη γνώμη μου ισχύει το δεύτερο, δηλαδή η ιδιότητα του προέδρου αυτή καθαυτή αποτελεί συστατικό στοιχείο για την τέλεση του αδικήματος που έγινε λόγω και απόρροια της ιδιότητας αυτής.
Πιο απλά, αφορά αδίκημα που τέλεσε ο πρόεδρος εκτελώντας αυτό καθαυτό το λειτούρημα του,
δηλαδή αυτό το ποινικό αδίκημα όποιο και να είναι μόνο ο πρόεδρος μπορεί να το τελέσει αφού η ιδιότητα του είναι συστατικό στοιχείο του αδικήματος.
Ας πάμε στο επόμενο απόσπασμα του άρθρου
“πλην όμως δύναται να διωχθή μετά την ληξιν της θητείας αυτού δι οιονδήποτε έτερον αδίκημα τελεσθέν κατά την διάρκειαν αυτής”
Το “έτερον” ορίζεται σε σχέση με το προηγούμενο αδίκημα που όπως είπαμε τελείται από τον πρόεδρο εν τη ασκήσει του λειτουργήματος του δηλαδή αδίκημα το οποίο μόνο ο πρόεδρος μπορεί να τελέσει αφού η ιδιότητα του ειναι συστατικό στοιχείο του ποινικού αδικήματος, δηλαδή για οποιοδήποτε ποινικό αδίκημα έγινε από τον άνθρωπο που όταν το τελούσε έτυχε να είναι πρόεδρος δηλαδή τέλεσε αδίκημα που δεν αφορά την άσκηση του προεδρικού λειτουργήματος αλλά ποινικό αδίκημα που μπορεί να τελέσει ο οιοσδήποτε τότε ο άνθρωπος που όταν τέλεσε ένα τέτοιο αδίκημα μπορεί να διωθχεί ΜΟΝΟ μετά την λήξη της θητείας του.
Για να το πούμε απλά:
σύμφωνα με την παράγραφο 5 αν ο πρόεδρος Χριστόφιας κατά την χρονική περίοδο της θητείας του ως πρόεδρος διαπράξει ένα ποινικό αδίκημα του κοινού ποινικού δικαίου, δηλαδή που θα μπορούσε να το είχε τελέσει οποιοσδήποτε, τότε μπορεί να διωχθεί για αυτό το ποινικό αδίκημα ΜΟΝΟ μετά την λήξη της θητείας του και όχι πριν την λήξη της.
Ας πάμε όμως και στην παράγραφο 6 στην οποία αναφέρθηκα και πιο πάνω:
Αυτή η παράγραφος κατά τη γνώμη μου αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο σε αστικής φύσεως αδικήματα, σε αστικά αδικήματα και όχι σε ποινικά αδικήματα.
Επί της ουσίας η παράγραφος 6 ορίζει ένα περίποου το ίδιο πράγμα που ορίζει και η παράγραφος 5 που αφορά όμως ποινικά αδικήματα στο σημείο που αναφέρεται στο εν τη ασκήσει του λειτουργήματος του.
Εδώ ορίζει περί εν τη εκτελέσει του λειτουργήματος που κατά τη γνώμη μου είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα, ασκώ και εκτελώ νομίζω για την νομική σημασία των όρων δεν έχουν διαφορά
Να το επαναλάβω όμως και σε σχέση με την παράγραφο 6:
η παράγραφος αυτή αφορά αστικά αδικήματα (και όχι ποινικά) που έγιναν ΛΟΓΩ της θητείας δηλαδή απόρροια της θητείας ή πιο απλά αδικήματα που έγιναν στα πλαίσια ασκήσεως της προεδρίας δηλαδή του λειτουργήματος του,
δηλαδή το ίδιο το λειτουργημα του προέδρου είναι συστατικό στοιχείο αυτού του αστικού αδικήματος
δηλαδή, η ιδιότητα του προέδρου αυτή καθαυτή αποτελεί συστατικό στοιχείο για την τέλεση του αδικήματος που έγινε λόγω και απόρροια της ιδιότητας αυτής
πιο απλά, αφορά αδίκημα που τέλεσε ο πρόεδρος εκτελώντας αυτό καθαυτό το λειτούρημα του
δηλαδή αυτό το αστικό αδίκημα όποιο και να είναι μόνο ο πρόεδρος μπορεί να το τελέσει αφού η ιδιότητα του είναι συστατικό στοιχείο του αδικήματος.
Η παράγραφος 6 ορίζει ότι δεν μπορείς να κάνεις αγωγή κατά του προσώπου του προέδρου έστω και αν μόνο αυτός ως πρόεδρος (και όχι ως άτομο) μπορούσε να το τελέσει, αλλα μπορείς να κινήσεις αγωγή κατά του κράτους την οποία εκπροσωπεί ο πρόεδρος και να ζητήσεις αποζημίωση για αυτό το αστικό αδίκημα που έκανε όχι το άτομο πχ ο Δημήτρης Χριστόφιας αλλά ο θεσμός Πρόεδρος.
Δηλαδή δεν μπορείς να καταχωρηθεί αγωγή εναντίον του Προέδρου προσωπικά αλλά μόνο εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Εν κατακλείδι, η γνώμη μου είναι ότι σύμφωνα με το άρθρο 45 του Συντάγματος ο τέως Πρόεδρος δεν μπορεί να διωχθεί ποινικά αλλά ούτε και να εναχθεί ως πρόσωπο.
Αυτό που μπορούν να κάνουν οι συγγενείς των θυμάτων είναι να κινήσουν αγωγές για αποζημιώσεις μόνο κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Αν αυτό είναι ηθικά ορθό ή εκφράζει το περί δικαίου αίσθημα που έχει κάποιος πολίτης αυτό δεν έχει να κάνει με τη νομική αλλά με την πολιτική αντίληψη περί τα πράγματα.
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι κανένας δεν θα έπρεπε να έχει ασυλία αλλά όλοι να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες.
Θα μπορούσε να υποστήριξει κάποιος μάλιστα ότι, αντίθετα με το τι ισχύει τώρα η ευθύνη ανθρώπων που διεκδικούν και λαμβάνουν εξουσία για να αποφασίζουν για τις ζωές μας χωρίς την ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών σε αυτές (παρά μόνο μια μέρα κάθε 5 χρόνια) όχι μόνο δεν θα έπρεπε να υπάρχει ασυλία, αλλά να υπάρχει ενισχυμένη και πιο αυστηρή ευθύνη.
Ας μην ξεχνάμε ότι οι Ισλανδοί έχουν κάτσει στο σκαμνί τον πρώην Πρωθυπουργο της χώρας για την οικονομική καταστροφή της χώρας από τους τραπεζίτες.
Μιχάλης Παρασκευάς
Δικηγόρος
Ο αναρχικός Κ. Σακκάς ξεκίνησε απεργία πείνας [ ENG | DUTCH | ] την Τρίτη 4 Ιούνη διεκδικώντας την άμεση αποφυλάκισή του. Στις 4 Ιουνίου έληξε και το μέγιστο όριο προφυλάκισής που μπορεί να επιβληθεί σε έναν κρατούμενο κατηγορούμενο για δυο υποθέσεις, που είναι 30 μήνες.
Ο Κώστας Σακκάς, μαζί με τους Α. Μητρούσια, Γ. Καραγιαννίδη και Σ. Αντωνίου συνελήφθησαν στις 4 Δεκέμβρη του 2010, κατηγορούμενοι αρχικά για ανώνυμη τρομοκρατική οργάνωση και διακεκριμένη οπλοκατοχή, μαζί με άλλους 2 συλληφθέντες, οι οποίοι απαλλάχθηκαν από τις κατηγορίες, ενώ για τους ίδιους το κατηγορητήριο αναβαθμίστηκε σε δεύτερο χρόνο με την αιτιολογία της “συμμετοχής στην Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς”. Και οι τέσσερις αρνούνται την συμμετοχή τους στην οργάνωση, υπερασπιζόμενοι όμως την αναρχική τους ταυτότητα.
